تون و داشته هایش که اکنون نیست
سال های سال با افتخارات دیار کهن تون روزگار گذراندیم و تا روزگاری مغول و روزگارانی تیمور و زمانی هم زلزله خاک فراموشی بر نشانه های کهن سر زمین مان پوشاند وحتی آنچه باقی مانده بود هم همین یکصد سال قبل در دعوا های قوم وقبیله ای عماد الملک خان و قوم وفبیله ی همسایگی شرق ... کتیبه ها و آثار ناپدید شد اما در کوچه پس کوچه های تاریخ و اسناد ونوشته های گذشتگان می ماندو خواهد ماند آن چه مغرضان و (چنگیز صفتان )و...با هدف های خاص قصد پوشاندن آن افتخارات را دارند از (کفتر کوه )که روزگارانی دراز آیینه باستان تون در دامنه ی آن خودنمایی داشته وداردو به نام (گبر کوه )آن را می شناختیم که داستان ها از روزگاران دیارمان دارد (استاد باستانی پاریزی) تا این زمان که در اتاقک چهار گوش وگنبدی شکل همجوار مجموعه ی مدرسه ی علیا می بینیم آن چه نباید ببینیم!! حدود بیست سال قبل سنگ قبر ی با عبارت ذیل موجود بودکه آن زمان کامل عبارت روی سنگ رایادداشت کردم و ای کاش آن زمان قادر بودم تصویر آن را بگیرم ولی در گذر روزگار اکنون که در آهنی آن را هم باز گذارده اند دیگر نه از سنگ قبر نشانی هست و جای آن سنگ را هم در کف اتاق کامل موزاییک کرده اندبرا ی اینک نشانی هم باقی نگذاشته باشند حدود بیست و پنج سال پیش عبارت سازنده ی مدرسه ی علیا را در همان اتاق بر روی سنگ قبری که ا کنون دیگر نیست یادداشت کرده ام که با ذکر(1230) تاریخ هست و به امید خدا به تاریخ خواهم سپرد و نام ذکر شده بر آن سنگ قبر را در نوشته های یکی ازنویسندگان و ادیبان بزرگ شهرمان در شرح مدرسه ی علیاهم مشاهده کرده ام شهر تون و فرهنگ چند هزار ساله اش هیچگاه در روزگار پنهان نخواهد ماند نمونه کوچک که گفتم و یاد آور شدم هشدار به متولیان حفظ میراث فرهنگ این دیار است که توجه خاص را طلب می کند رسالت همه ی فرهنگ دوستان سر زمین کهن (تون ) حیات بخشیدن به شکوه و عظمت دیارمان و مردما نی ا ست که تا پای جان بر فرهنگ وایمان و اعتقاد خودشان ایستادند که شکوه ایمان وفرهنگ وباور به ارزش هادر این دیارروزگاران بسیار مانده است و خواهد ماند وما رسالت به تاریخ سپردن آن را داریم و باید که در هزار توی عمارت تاریخ آن چه از فرهنگ ایمان / اعتقاد و باور سر زمین مان هست برای آیندگان مان بیان کنیم هر چند که حتی در همین (ایران جان ) هم غریب و نا آشنا از آن گذر کردند