فرهنگ واعتقادات دینی (تون )

  تمدن وفرهنگ واعتقاد های دینی درسرزمین (تون )بسیار گسترده وپر محتوی است  از پایداری های ساکنان این دیار به عنوان اولین ومشهور ترین نماد های یک امت (اهل تشیع )و دوست دارخاندان پیامبر در هجوم مغولان سخن گفتیم  وگفتیم آنها که نمی خواستند این پایداری ها را حتی نشانی بجای نماند بعد از زلزله ی مخوف شهریور (یک هزار وسیصد وچهل وهفت شمسی همه را بی نشانه کردند  از جمله ی آنها تخت هلاکو خان مغول بود که با ارتفاع بیش از پنج متر بر روی سرهای مردمان شهر ساخته شده بود وازآن ومحل ان سخن گفتیم ...آاری تون دیار تقوا پیشگان بوده است  واینک از یک عارف از خاندان سادات (حیدر موسوی )یاد می کنیم که ایشان در اواسط قرن ششم هجری می زیسته است و با چندین واسطه نسب به عبدالله بن موسی بن جعفر می رسانند ایشان سر سلسله ی فرقه ی حیدری می باشد شیخ عطار نیشابوری صحبت وی را درک کرده است وکتاب حیدر نامه را به نام ایشان تالیف کرد که یک نسخه ی آن به نام دیوان قطب الدین حیدر به شماره ی (248)در کتاب خانه ی مدرسه ی عالی سپهسالار موجود است ایشان مدتی رانیز (قطب الدین حیدر تونی )درتبریز اقامت کرد ودر سال (618)قمری در گذشت ( تاریخ گزیده )حمدالله مستوفی