گزین و مقاومت ... آبیاری

گزین  هم مانند همه ی اجتماعات شهری  برای در امان بودن از هجوم افراد  متجاوز برای خود حصار و برج و بارو داشته است از بیش از دو قرن پیش آثاری از چهار برج در قسمت های مختلف آبادی وجود داشته است که هنوز می توان نشانه هایی از آن را پیدا کرد ...  اقوام و گروه هایی از جنوب وحوالی فارس  و نیز از شمال خراسان به امید غارت  اندوخته های کشاورزی مردم مثل جو گند م  ارزن و سایر محصولات کشاورزی به گزین می آمدند و این هجوم ها به سال های (قبل از یک هزار و دویست پنجاه هجری شمسی ) بر می گردد یکی از برج ها در ابتدای خیابان اصلی روستا (قسمت قدیمی ) بود که اکنون اثری از آن نیست دیوار های بلندی هم چهار برج را در چهار گوشه ی آبادی به هم پیوند  می داده است  که کمتر اثری از آن باقی است در بعضی از بناهای موجود در ساختمان های قدیمی  که هنوز با قی مانده است در کنار ایوان ها و دیوار های پشت بام ها  اهالی دیوار های کاذب درست می کرده اند و در آن دسترنج کشاورزی خود را برای در امان ماندن از غارت مخفی می کرد ه اند برج ها با دیوار های بلند دشمن را مدت ها در انتظار نگاه می داشت (سر کال )قسمت غرب روستا و کمی پایین تر مسجد کوچک اوبلوک (او برک )! که یک چهار گوشه ی کوچک همراه با سقفی گنبدی شکل  دارد محل یکی از برج های دیگر بود در مسجد یاد شده علاوه بر اینکه محل بر پای داشتن نماز بود  میر آب ها جمع می شدند و حساب آب و تقسیم آن را برای زمین های کشاورزی مدیریت می کردند برج معروف دیگری هم در قسمت جنوب شرقی روستا همان جایی که را ه اصلی به سمت زمین های کشاورزی می باشد قرار داشت و تا سال های نه چندان دور یعنی (پنجاه سال پیش ) در ب بزرگ وبلند آن وجود داشت ( که برای جلو گیری از ورود احشام  که در داخل آبادی رها بودند ) به طرف زمین های کشاورزی  آنرا می بستند  ... در تصویر مشاهده شده ی در بالا دو ظرف مسی دیده میشود که همان ابزار های ساده ولی دقیق (میر آب ) ها برای نگاه داشتن زمان ( آب بری)می باشد

(حمام خیروز) شهر تاریخی تون...

(حما م خیروز)

فر هنگ و آداب ورسوم وسنت های سال های دور نیاکان ما در شهر تون  هویت و شخصیت گم شده ی ما انسان های این روزگار است  واکنون به همت اداره ی میراث فرهنگی پنجره ای به گذشته باز شده است (موزه ی مردم شناسی)شهرمان  گوشه ای از ارزش ها ی زیبایی خواهد بود که بازدید از آن برایمان خا طره آفرین و بیاد ماندنی است  در جنوب شهر تون (حمام خیروز )از جمله ی بناها یی است که در محله ی سادات فردوس حدود چهار صد سال  وشاید هم بیشتر قدمت دارد که اداره ی میراث فرهنگی این بنای تار یخی را به شکل زیبایی به مجموعه ی موزه ی مردم شناسی شکل داد ه است در مجموعه ی این بنا که برای باز سازی آن بسیار تلاش شده است و جای سپاس گزاری هم دارد بخش های مختلفی از آداب ورسوم محلی و همچنین حر فه های سنتی مردم در سال های دور به نمایش در آمده است در معماری سنتی حمام که بسیار زیبا ساختار آن به نمایش در آمده است می توانیم برای مدتی به دنیای سال های قبل سفر کنیم گشت وگذاری کوتاه در این مجموعه که برای باز سازی وحیات بخشیدن به فرهنگ وآداب ورسوم نیاکان ما در سال های دور بسیار تلاش شده است برای آنها یی که علاقه مند به ارزش های زیبای زندگی گذشتگان خود هستند جالب و خاطره آفرین خواهد بود ... شهر تون در میان بلاد خراسان بزرگ همچون یک نگین است که در میان شهر های پیرامون خودش بیشترین قدمت دارد وحتی از جهت تاریخی وفرهنگی هم دارای پیشینه ی بیشتر است وچه زیبا خواهد بود همانگونه که در نوشته های گذشته اشاره شد دو کاروان سرای واقع در مجموعه ی بازار  را هم که در سال های قبل از زلزله ی وحشتناک سال یک هزار و سیصد و چهل وهفت شمسی هنوز زندگی در آن جاری بود  وقدمت آن به قبل از اسماعیلیه وزمان سلجوقیان می رسد به همت اداره ی میراث فرهنگی زندگی دوباره پیدا کند ... به امید آن روز

شهر قدیم وتاریخی تون ...حمام خیروض (موزه ی مردم شناسی)

شهر قدیم و تاریخی تون (فردوس)

 

... اکنون در شهر قدیم تون و در میان آوار های زلزله ی سال چهل هفت این فقط حمام خیروض است که به همت میراث فرهنگی شهرمان می تواند قد بر افرازد و از آن گذشته های دور سخن بگوید آن سال های دور بیش از هفت یا هشت سال نداشتم ولی حلا که گذر مان می افتد در پیچ پله ها و صوفه و سقف و ایوان این بنا خاطره ای از همه ی آن زیبایی ها و صمیمیت ها  در مقابل چشم ما حیات می یابد و در این راه این مجموعه باز هم به همت و فکر وتلاش ما نیاز دارد تا شهر مان را و فرهنگ زیبای قدیم آن را با همه ی گستره ی آن بیشتر از پیش به دیگران بشنا سانیم 

چاه قند کمال ... کوه دریوار ...کوه عقاب قال ...

چاه قند کمال... من آن زمان چهارده سال بیشتر نداشتم ...سال یک هزار وسیصد چهل ونه هجری شمسی ...

 

درستیغ قله ی کوه  (دریوار) چاه قند کمال مثل یک باغ کوچک در نظر مان دیده میشد... , ودر قله ی کوه پشت سر ما یک دشت گسترده بود که اکنون ریل آهن از آن می گذرد ...گفتم کوه عقاب  قال ... وبراستی که عقاب قال است در نوک این کوه سنگ دایره وار از زمین جوشیده است و حدود یک متر قطر وارتفاع حدود بیست سانتی متر  و آن گونه که در فرهنگ شادروان معین آمده است (قال ) به معنای قله می باشد  ... این دو کوه و دو قله (دریوار و  عقاب قال ) هر دو سالها است که در کنار هم آرام گرفته اند وفاصله ی آنها فقط یک دره است  ودر این حال واحوال  هر دو با چشمان نگران به چاه قند کمال  وآن دورتر به جزین نگاه می کنند ... راستی چرا نگران ... شاید حدود ده سال بیشتر است که از آن سرسبزی ونشاط  وآواز دلنواز کبک ها وتیهو ها دیگر در دره ها خبری نیست وبه گفته ی سعدی (علیه رحمه ) آسمان بر زمین بخیل شده است و شاید اکنون اگر کسانی هوس دیدار آن دره ها و کوه ها را داشته باشد از آن درختان بید مشک و انجیر هم خبری نباشد وبه قول ان هم ولایتی (حال سرزمین من در این روز ها اصلا خوب نیست ) ... هر چند باید خداوند را به خاطر همه ی نعمت هایش سپاسگزار باشیم و نداده های او را حکمت بدانیم... (ذریوار ) (عقاب قال ) دو قله ی کوه در کنار هم با فاصله ی یک دره (تگ )

آسیاب های آبی ... جزین

آسیاب های آبی

 

چوبشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست سخن شناس نه ای جان من خطا این جاست                                از آن به دیر  مغانم عزیز می دارند     که آتشی که نمیرد  همیشه در دل ماست                                            گذری  ویادی از گنجینه ها درمتون نظم ونثر فارسی اگر خدا یاری کنددر نظر هست که به آن بپردازم  هر چند (تون  و جزین وخاطرات وگذشته های دور آن ) موردنظر است ... ساختمان ها  بنا های قدیم  که تمام می شود   کشتزار ها  آغاز می شود ... اکنون دیگرچندسال وشاید بتوان گفت سال ها است که  تا به محل (خرمنا ) وکوه (توش لگی ) ... برسی از کشت خبری نیست ... وشاید خیلی کم ...  از آنجا به بعد میتوان آثاری از اسیاب های آبی یافت که حدود پنجاه سال قبل کار می کرده است و مر دم گندم موردنیازخود را انجا اسیاب کرده ومورداستفاده قرار می داده اند ساختمان  ووضع ظاهر آن هنوز بجا است وآب قنات جزین در سر راه به کشتزار ها ازارتفاع حدود ده متر  در یک لوله ی استوانه ای به قطر  حدود دو متر می ریخته است و فشار آب با آن حجم سنگ آسیاب را به وسیله ی یک محور به حرکت در می آورده است مصالح همه ی بنا در آن حوض استوانه ای  همه از سنگ و ساروج است ... کاش شکل ظاهر آن حفظ شود ...

خواجه نصیر الدین و قلعه ی شهر تون ...

سالهای  قبل از زلزله یادم هست ارگ شهر دو برج بزرگ باقی مانده بود که پس از زلزله انها هم به بهانه های مختلف ویران شد بی چاره شهر یتیم یادم هست در کتابی مستند خوانده بودم که در ان دوران اشوب مغول خواجه نصیرالدین طوسی در ارگ شهر که جای امنی بوده است پناه گرفته و کتاب اخلاق ناصری رابه نام ناصرالدین حاکم اسماعیلی ان قلعه وارگ تالیف کرده بود هرچند بعد ها به وسیله مغولان در کنار ارگ  تخت هلاکو بر انباشته مدافعان شهر ساخته شد واین بنا هم تا مدت ها  در پشت دبیرستان وداخل خندق باقی بود که ان را هم خراب کردند که از زیر ان کوزه  های سفالی هم راه سکه های قدیمی پیدا شد  

شهر قدیم ...از دبستان تا خانه ... فردوس (تون)

 ازدبستان که واردخیابان می شدم گاهی از اوقات به سمت راست وبالای خیابان می رفتم پس ازطی مسافتی به کوچه دراز می رسیدم در ابتدای کوچه دراز شیرینی فروشی بودکه میتوانستم با چهار قران برای خودم چیزی بگیرم وباز هم سمت راست داخل کوچه دراز را طی می کردم سمت راست آن میدان ورزش دبستان نجفی بود که الان هم هست وسمت چپ حوزه ی علمیه نیم ساعت زمان می گذشت تا به یک سه راهی می رسیدم سمت چپ به چهار سو می رفت و سمت راست به طرف بازار ومن برای رفتن به خانه باید به طرف راست و بازار می رفتم البته روبروی من اداره ی فرهنگ بود قبل از رسیدن به بازارسمت چپ کوچه ای به طرف خانه می رفت که از یک ساباد بزرگ باید رد می شدم ومن بازار را انتخاب می کردم در بازار دو کاروان سرای قدیمی و بزرگ بود که نام یکی از آنها در داستانهای مستند اسماعیلیان آمده است آن زمانی که مامورکشتن خواجه نظام الملک از قلعه ی ده محمد طبس ماموریت پیدا می کند ودر آن کاروان سرا توقف دارد 

یادش به خیر (ورودی منزل پدر بزرگ و مادر بزرگ ) جزین ...

اندیشه های زیبا ومثبت...

آدم  های موفق همیشه به دنبال فرصت هایی برای کمک به دیگران هستند اماافراد نا موفق می پرسند این کار چه سودی برای من دارد  ........    (به گذشته نگاه کنید  و خدارا سپاسگزار باشید  ... به آینده نگاه کنید  و به خدا اعتماد کنید )   (خداوند  در هایی را می بندد که هیچ کس قادربه باز کردن آن نیست  و  در هایی رامی گشاید که هیچکس قا در به بستن آن نیست )

یاد باد آن روزگاران یاد باد